POLANICA-ZDRÓJ /niem. Bad Altheide/ – (370-560 m) – Miasto i uzdrowisko położone u wylotu Piekielnej Doliny, między Górami Stołowymi a Bystrzyckimi nad rzeką Bystrzycą Dusznicką. Nazwa miasta nawiązuje do starej polany, na której w XIV w. prawdopodobnie istniały warsztaty kołodziejskie i rymarskie. Kupcy jadący handlowym szlakiem naprawiali u miejscowych rzemieślników wozy i uprzęże, szykując się do trudnej przeprawy przez pobliską Piekielną Dolinę. Najstarsze nazwy miasta również wskazują, że założono je na puszczańskiej polanie.
Już wówczas uczęszczany szlak zwany Drogą Polską, prowadzący z Czech na Śląsk, przecinała podgórska droga z Bystrzycy Kłodzkiej do Radkowa i dalej do Broumova. Wybrano teren w pobliżu wody – między Bystrzycą Dusznicką a Potokiem Lipnickim. Pierwsze wzmianki o osadzie zawiera księga miejska Kłodzka z lat 1324-1424 oraz kłodzka księga sądu stanowego dla rycerzy z lat 1346-90. W 1347 r. stanowiła własność rodu rycerskiego von Gloubosów, rezydujących na zamku Szczerba. W latach 1494-1773 Polanica stanowiła własność kłodzkich klasztorów – początkowo augustianów, a od 1597 r. jezuitów. Zakonnicy korzystali już wówczas z dobrodziejstw leczniczych wód mineralnych. Tryskało wówczas w Polanicy 7 źródeł. Niektóre były już na tyle znane, że kłodzki kronikarz Aelurius wymienił je w 1625 r. w swojej „Glaciographii” (kronice Hrabstwa Kłodzkiego). Zagospodarowaną przez zakon Polanicę zniszczyli i spalili Szwedzi w 1645 r. Na początku XVIII w. jezuici ponownie przystąpili do prac, wznosząc m.in. pałacyk w rodzaju pensjonatu, gdzie wkrótce zaczęli docierać nieliczni jeszcze wówczas kuracjusze. Po kasacie zakonu jezuitów w 1773 r., ich dobra przeszły na własność państwa pruskiego. W kolejnych latach miasto było w rękach prywatnych, np. w 1787 r. Polanica składała się z czterech części należących do czterech właścicieli. W 1778 r. znaczna część majątku z leczniczymi szczawami znalazła się w rękach rodziny von Rheden, która nie przywiązywała wagi do posiadanych zasobów. Wyraźniejszy rozwój datuje się dopiero od 1827 r., kiedy znaczną część Polanicy wraz ze źródłami mineralnymi nabył kłodzki kupiec Joseph Grolms. Zachwycony pięknym położeniem i dużą wydajnością mineralnych źródeł, postanowił urządzić zdrojowisko wzorując się na pobliskich Dusznikach. Po roku jedno z pięciu miejscowych źródeł – „Józef”, zostało ujęte drewnianą cembrowiną, a w pobliżu wybudowano małą pijalnię wody oraz drewniany budynek łazienek z ośmioma kabinami kąpielowymi. Od tego czasu nastąpił znaczny rozwój Polanicy, a źródła stały się przedmiotem licznych badań. Już w 1840 r. stwierdzono, że polanickie wody są skuteczne „przeciwko słabości podbrzusza”. Dokładniejsze dane poznano na podstawie analiz w 1850 r. Bardziej jednak Polanica była wówczas znana jako duży ośrodek… szklarstwa. Tak więc, historia Polanicy jako uzdrowiska datuje się od 1828 r. mimo, że jej źródła mineralne były znane dużo wcześniej. W 1873 r. urządzenia zdrojowe kupił wrocławski przemysłowiec W. Hoffmann. Wyniki przeprowadzonej dokładniejszej analizy tutejszych wód przekonały nowego właściciela o sensie zainwestowania znacznego kapitału w wegetujące uzdrowisko. W ciągu kilku lat powstał dom administracyjny, restauracja, kotłownia, pijalnia i pensjonat. Założono park i wytyczono aleje. Rozpoczęto butelkowanie i wysyłanie wody nawet poza granice Śląska. Interesujące wieści spowodowały, że liczba przyjeżdżających osób gwałtownie rosła. Do rozwoju uzdrowiska przyczyniło się doprowadzenie w grudniu 1890 r. linii kolejowej z Kłodzka i dalej do Szczytnej. W 1904 r. Polanicę-Zdrój nabyła spółka pod przewodnictwem wrocławskiego radcy handlowego G. Haase, która doprowadziła w czasie kilku lat uzdrowisko do rozkwitu. 20.06.1906 r. oddano do użytku nowy Dom Zdrojowy (obecnie sanatorium „Wielka Pieniawa”) ze 130 pokojami oraz 60 kabinami kąpielowymi i nowoczesnymi urządzeniami do zabiegów. Do 1910 r. wybudowano ok. 50 nowych pensjonatów. W 1911 r. powstała Pijalnia z halą spacerową. W 1925 r. zbudowano nowy Teatr Zdrojowy na 700 miejsc (obecnie im. M. Ćwiklińskiej), stary zamieniając na kasyno (obecnie klub „Colombina”). W latach 30. XX w. ugruntowała się renoma Polanicy jako pierwszorzędnego kurortu kardiologicznego, a jednocześnie nastąpiła stabilizacja jej rozwoju. Wówczas też bardzo przypadła do gustu hitlerowcom i być może dlatego nie ucierpiała w czasie działań wojennych. W czasie wojny funkcjonował w Polanicy ośrodek rekonwalescencji dla rannych żołnierzy SS i Wehrmachtu.
Wszechstronny rozwój uzdrowiska zaczął się jednak od 1945 r., kiedy to Polanica-Zdrój otrzymała prawa miejskie. Pierwsi polscy urzędnicy nadali miejscowości nazwę Puszczyków Zdrój, której używano do końca 1946 r. Część dawnych pensjonatów zostało zaadaptowanych na sanatoria, inne przejął FWP lub zakłady pracy na domy wczasowe. Od 1950 r. obok schorzeń kardiologicznych zaczęto też leczyć przypadłości gastrologiczne. W maju 1951 r. przy miejscowym szpitalu otwarto pierwszy w kraju oddział chirurgii plastycznej, przekształcony w 1958 r. w placówkę specjalistyczną. W 1956 r. założono dziecięce sanatorium kardiologiczne ze szkołą. Po 1970 r. rozwinęło się w mieście budownictwo pensjonatowe. W 1974 r. powstał Zespół Uzdrowisk Kłodzkich, który zgrupował pod jednym zarządem obiekty sanatoryjne w Polanicy, Dusznikach i Kudowie. Przez szereg ostatnich lat zmienił się charakter miasta. Z miejscowości typowo uzdrowiskowej Polanica przekształciła się w miasto uzdrowiskowo-turystyczne.
Podstawowe profile lecznictwa uzdrowiskowego w Polanicy-Zdroju to kardiologia i gastrologia. Lecznictwo zdrojowe przewiduje terapię wodą mineralną czerpaną z dwóch najważniejszych źródeł: „Wielkiej Pieniawy” i „Józefa” oraz kąpiele borowinowe i hydroterapię. Woda ze źródła „Wielka Pieniawa” jest także butelkowana i rozsyłana po kraju. Również woda ze źródła „Józef” jest butelkowana funkcjonując w handlu pod nazwą „Staropolanka”.
Walory położenia miasta oraz jego warunki klimatyczne i przyrodnicze, a także bogata baza hotelowa i liczne urządzenia sportowe sprzyjają rozwojowi turystyki. Aktywnemu wypoczynkowi sprzyjają łagodny klimat i atrakcyjne tereny dla turystyki pieszej i rowerowej w pobliskich Górach Stołowych i Bystrzyckich. Najsłynniejsze polanickie imprezy kulturalne to Międzynarodowy Turniej Szachowy im. Akiby Rubinsteina (od 1963 r.) oraz Festiwal Filmów Amatorskich „Pol-8” (od 1965 r.).
Moje ulubione uzdrowisko 🙂